Allahu Teâlâ İlk Neyi Yarattı? Bir Tarihçinin Perspektifinden
Geçmişi Anlamaya ve Bugünle Bağ Kurmaya Çalışan Bir Tarihçinin Girişi
Tarih, sadece geçmişin kronolojik bir kaydı değil, aynı zamanda insanlık için varoluşsal soruları yanıtlamaya yönelik bir yolculuktur. İnsanlık, varoluşunun başlangıcını, dünyanın yaratılışını, yaşamın ve evrenin işleyişini anlamaya hep çabalamıştır. Bu çaba, her kültürde farklı şekillerde tezahür etmiştir. İslam dünyasında ise, Allahu Teâlâ’nın varlıkla ilgili ilk yaratma eylemi en temel ve derin sorulardan biridir. “Allahu Teâlâ ilk neyi yarattı?” sorusu, sadece dini bir merak değil, aynı zamanda insanın yaradılışı, evrenin düzeni ve Tanrı’nın gücü üzerine düşünmemize olanak tanır.
Bu yazıda, tarihsel süreçlere ve toplumsal dönüşümlere bakarak bu soruyu ele alacak ve geçmişten günümüze nasıl algılandığını inceleyeceğiz. Aynı zamanda bu sorunun günümüz insanının düşünsel ve toplumsal hayatına nasıl etki edebileceğini tartışacağız.
Allahu Teâlâ’nın İlk Yaratma Eylemi: İslam Perspektifi
İslam inancına göre, Allahu Teâlâ her şeyin yaratıcısıdır. Kuran-ı Kerim’de Allah’ın yaratma eylemi sürekli vurgulanır. Peki, Allahu Teâlâ ilk neyi yaratmıştır? İslami kaynaklarda bu konuda birkaç farklı görüş bulunsa da en yaygın ve kabul gören görüş, ilk yaratılanın “Nur” (Işık) olduğudur. İslam geleneğinde Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) nurunun ilk yaratılan şey olduğuna inanılır.
Hadislerde, Allah’ın önce nurdan yaratma işine başladığı, bu nurun ardından ise evrenin diğer unsurlarının yaratıldığı ifade edilir. Bu “nur”dan sonra Allah, tüm yaratılışını düzenlemiş ve evrenin varlığını hayata geçirmiştir. İslam’da yaratılışın başlangıcı, fiziksel evrenin ötesinde metafizik bir anlam taşır. Yaratılışın ilk anından itibaren Tanrı’nın iradesi her şeyin üzerindedir ve varlıklar bu irade ile şekillenir.
Bunun yanında, bazı alimler bu yaratma eyleminin bir tür “irade” ya da “ilk düşünce” olduğunu belirtirler. Yani ilk yaratılan, yalnızca fiziksel bir varlık değil, aynı zamanda evrenin işleyişini sağlayacak ilk ilahi irade ve hikmettir. Bu perspektiften bakıldığında, yaratılışın ilk adımı, Tanrı’nın bilinçli ve mutlak iradesinin ortaya çıkışıdır.
Tarihsel Süreç ve Kırılma Noktaları
İslam dünyasında Allah’ın yaratma eylemi her dönemde farklı bir şekilde tartışılmış ve anlaşılmıştır. Erken İslam dönemlerinden itibaren, özellikle tasavvuf düşüncesi ve kelam ilmi, bu yaratılış meselesine farklı bakış açıları getirmiştir. Tasavvuf akımları, Allah’ın yaratılışının sırlarını derin bir mistisizmle incelemiş ve Tanrı’nın yaratmadığı hiçbir şeyin var olamayacağına vurgu yapmıştır. Bu düşünceler, Tanrı ile evren arasındaki ilişkiyi daha çok “birlik” ve “bütünlük” çerçevesinde ele alır.
Kelam ilmi ise daha rasyonel bir yaklaşımla, Allah’ın yaratma eylemini akıl ve mantıkla izah etmeye çalışmıştır. Bu alanda da önemli olan bir diğer husus, yaratılışın zaman ve mekân ötesi bir boyutunun olduğu inancıdır. Yani, Allah’ın yaratma eylemi zamanla sınırlı değildir, her şey O’nun kudretiyle vücuda gelir. Bu perspektif, insanın zaman ve mekâna olan sınırlı bakış açısını aşarak, evrenin yaratılışını sorgulama noktasında bir kırılma noktası oluşturmuştur.
Toplumsal Dönüşüm ve Yaratılış Anlayışının Etkileri
Günümüzde, özellikle bilimsel keşifler ve felsefi tartışmaların etkisiyle, yaratılış konusu bazen daha çok fiziksel evrenin oluşumuyla sınırlandırılmakta ve metafiziksel boyutları ihmal edilmektedir. Big Bang teorisi, evrenin başlangıcı hakkında bir bilimsel açıklama sunduğunda, bu, insanların yaratılış anlayışını dönüştürmüştür. Ancak, İslam dünyasında hala Allah’ın yaratılışının mutlak iradesi ve kudreti vurgulanır. Kuran’da yer alan yaratılış hikayeleri, bu metafizik bakış açısını toplumların zihninde canlı tutmaktadır.
Ancak, toplumsal dönüşümler de yaratılış anlayışını şekillendirmiştir. Modernizm, insanın kendi aklıyla evreni anlama çabasını artırırken, geleneksel dinî anlayışları sorgulamaya başlamıştır. Fakat dinî öğretilerin modern dünyadaki etkisi, insanları yalnızca fiziksel değil, manevi ve metafiziksel bir yaratılış anlayışına da yönlendirmektedir. Bugün, insanlar evrenin fiziksel yapısını bilimsel açıdan çözmeye çalışırken, aynı zamanda evrenin anlamını ve varoluş amacını da derin düşüncelerle keşfetmeye çabalarlar.
Geleceğe Yönelik Düşünceler: Yaratılışın İzdüşümü
“Allahu Teâlâ ilk neyi yarattı?” sorusu, geçmişten günümüze kadar hep düşündüren ve insanlık için bir yön gösterici olmuştur. Bu soruya verilen yanıtlar, sadece dini inançları yansıtmakla kalmaz, aynı zamanda insanlığın evreni ve varoluşu anlamaya çalışırken yaşadığı değişimi de gözler önüne serer.
Gelecekte, insanlık daha fazla teknoloji ve bilim ile donanmış olsa da, yaratılışın manevi boyutlarını anlamak ve Allah’ın kudretine dair düşünceleri içselleştirmek, insanın varoluşuna dair en derin soruları keşfetmesine yardımcı olacaktır. İslam’ın yaratıcılık anlayışı, sadece fiziksel bir evrenin ötesinde bir anlam taşıdığı için, bu soruya verilen yanıtlar her zaman insanın evrenle ilişkisini derinleştirecek bir kapı aralar.
Sonuç: Yaratılışın Kökleri ve Anlamı
Sonuç olarak, “Allahu Teâlâ ilk neyi yarattı?” sorusu, hem dinî hem de felsefi bir sorudur. Bu soruya verilen yanıtlar, sadece evrenin başlangıcı hakkında değil, aynı zamanda insanın varoluş amacı ve dünya ile ilişkisinin ne olduğunu anlamaya yönelik derin bir sorgulamanın sonucudur. Geçmişte olduğu gibi, günümüzde de bu soru, insanları yaratılışın sırrına ve varoluşun anlamına yönlendiren bir rehber olarak kalmaya devam edecektir.